• ---

• Jeleń - (Cervus elaphus) - w populacjach jelenia szlachetnego występującego w Polsce wyróżnia się kilka ekotypów: jeleń bieszczadzki (największy i najsilniejszy), jeleń mazurski, jeleń wielkopolski i jeleń pomorski
• W Polsce występuje we wszystkich większych kompleksach leśnych. Preferencje środowiskowe jeleni są zależne od pory roku. Głównym środowiskiem są nizinne i górskie lasy liściaste i mieszane. Z uwagi na rozłożyste poroże unikają terenów gęsto zakrzewionych.                                      
  

  ↓ Posłuchaj odgłosów Jelenia ↓

            BUDOWA. Jest trzecim – po wapiti – dużym gatunkiem z rodziny jeleniowatych. Jelenie ubarwione są zazwyczaj jednolicie, tylko młode są cętkowane na bokach i grzbiecie. Latem brązowopłowe do rudawego, zimą szarawe, z ciemniejszym karkiem u samców. Na szyi mają dłuższe włosy tworzące rodzaj grzywy zachodzącej na kłąb. Grandle są dobrze rozwinięte, siekaczy brak. Jeleń jest zgrabnej i proporcjonalnej budowy. Jego tułów jest walcowaty i długi. Nogi jego są cienkie i silne, zakończone racicami. Szyja długa (u starszych osobników porośnięta jest od spodu dłuższym włosem, tworząc grzywę), oczy i uszy duże. Tył zadu jest biały (tzw. lustro, otoczone ciemną obwódką).    Jeleń szlachetny występujący w Polsce może osiągać 2,5 m długości i wysokość w kłębie do 1,5 m. Waga dużego jelenia dochodzi do 350 kg (maksymalnie 497 kg). Masa spotykanych w Polsce jeleni waha się w granicach 150-160 kg, przy czym największe rozmiary osiągają osobniki około ósmego roku życia (średnio: samce 224 kg, samice 132 kg) Najlepszą kondycję wykazują jelenie w wieku 5-10 lat. Ciężar zależny jest od obszaru występowania i dostępności pokarmu.  Jeleń szlachetny pokryty jest krótkim i przylegającym włosem. Sierść jelenia szlachetnego jest w zimie siwo-brunatna, a w lecie rdzawobrunatna, wierzch głowy, szyja, podbrzusze i nogi są barwy ciemniejszej od reszty ciała. Ogon dochodzi do 15 cm długości.    Jelenie mają bardzo dobry węch i słuch.

    POROŻE.  Wszystkie podgatunki jelenia szlachetnego charakteryzują się dużym porożem (wieniec) o okrągłym pniu i dużej liczbie odrostków. Poroże zrzucane jest w połowie zimy i odrasta wczesną wiosną, osiągając największe rozmiary na początku lata u około 10-letnich osobników. Wiek ten jest tylko przybliżony, ponieważ u ekotypów jelenia karpackiego czy też mazurskiego okres ten przypada na 11-12 rok.                          Wyrastające z możdżeni poroże składa się z dwóch tyk. Na każdej z tyk wyróżniana jest róża (krąg przy możdżeniu), perły (drobne zgrubienia) i odnogi (odgałęzienia, których liczba może dochodzić do 30). Pierwszą odnogą ponad różą jest tzw. oczniak, następnie nadoczniak, opierak. Powyżej opieraka może znajdować się widlica (2 odnogi układające się w literę V), lub korona (mianem korony nazywa się 3 lub więcej odnóg. Na dobrze rozbudowanym wieńcu mogą znajdować się dodatkowe odnogi na opieraku. Liczba odnóg i masa poroża zwiększa się z wiekiem jelenia do 10-14 roku życia, u starszych osobników maleje (proces ten nazywany jest uwstecznianiem się poroża). Rzadko kiedy można spotkać byka tak starego, że poroże całkowicie zanikło. Byk, u którego nie wykształciło się poroże, nazywany jest mnichem.   W Polsce wyraźnie zróżnicowanie wagi wieńca występuje między jeleniami karpackimi i mazurskimi a resztą populacji. Byki z Karpat i Mazur mają przeważnie cięższe poroże 6-12 kg, a pozostałe w granicach 3,5-8 kg. Zdarzają się jednak wyjątki. Samica, zwana łanią, poroża nie ma.

          TRYB ŻYCIA. Z natury jest zwierzęciem dziennym, ale pod wpływem czynników zewnętrznych (obecność drapieżników, ludzi) zakłócających jego spokój i poczucie bezpieczeństwa prowadzi głównie nocny tryb życia, w dzień ukrywając się w leśnych gęstwinach. Rozpoczyna żerowanie po zmierzchu, a nad ranem wraca do swojej kryjówki. W ciągu dnia żeruje w miejscach, w których nie wyczuwa żadnego zagrożenia. Jelenie śpią tylko 60-100 minut na dobę.  Jelenie żyją w stadach, w gwarze myśliwskiej nazywanych chmarami. Stadu przewodzi łania licówka. Przepisy wykonawcze polskiego prawa łowieckiego zakazują strzelania do licówki podczas polowania. Byki, szczególnie podczas rykowiska, korzystają z kąpieli błotnych w tzw. kąpieliskach. Następnie ocierają się o drzewa (malują), w celu pozbycia się pasożytów. Jeleń na wolności żyje do 12-15 lat. W warunkach fermowych nawet do 23

        POŻYWIENIE  W lecie żywi się głównie trawą i ziołami, które stanowią 70% jego karmy. Oprócz tego: pędy, liście, kora i owoce drzew i krzewów, zboża, zioła, ziemniaki, buraki, a zimą zeschnięte trawy, mchy, porosty, pączki i młode pędy drzew iglastych. Wychodzą też na pola uprawne skuszone burakami, kapustą, ziemniakami i zbożami. Jelenie zaczynają zerować po zmroku aż do świtu, a następnie wracają do swoich ostoi. W czasie deszczu i rannej rosy jelenie przebywają w drągowinie. Po deszczu lub w czasie okapu wychodzą na polany i łąki. W dni chłodne i wietrzne jelenie przebywają w gęstwinie krzaków lub w młodnikach, aby chronić się przed zimnem i z powodu trudności rozróżniania trzasków gałęzi, powodowanych wiatrem, od ty, które znamionują zbliżające się niebezpieczeństwo. W słoneczny dzień pozostają w drągowinie, w kępach podszytu lub w trawie leśnej polany, gdzie mogą wygrzewać się na słońcu. Jeleń ciągnie przeważnie pod wiatr. Ma on kilka ostoi, do których zachodzi w zależności od kierunku wiatru. Porusza się z dużą ostrożnością i stara się iść jak najciszej, dlatego woli ciągnąć przez starodrzew niż przez gęstwiny; ma tam również większą swobodę ruchów ze względu na rozłożystość poroży i może się poruszać bez potrącenia o gałęzie.

        ROZMNAŻANIE.    Rykowisko jeleni rozpoczyna się w drugiej połowie września. Byki i łanie osiągają dojrzałość płciową w drugim roku życia, ale do rozrodu przystępują zwykle samce powyżej 5 roku życia. Łanie rodzą pierwsze młodew wieku 3 lat. Po ok. 234 dniach[4] ciąży, samica rodzi w ukryciu jedno, rzadziej dwa młode, zwane cielętami. Poród przypada na maj-czerwiec. Kiedy tylko młode są zdolne do wędrówki za matką, co następuje po kilku dniach od narodzin, razem z nią dołączają do stada. Żółtawobiałe plamki na bokach i grzbiecie młodych zanikają jesienią. Cielęta żywią się mlekiem matki przez 8-10 miesięcy, pozostając przy niej do trzeciego roku życia.  Cętki młodego jelenia zanikają w wieku ok. 6 miesięcy.  Jeleń szlachetny może krzyżować się z jeleniem Dawida i jeleniem wschodnim.

      RYKOWISKO - jest to okres godowy jeleni; odbywa się od połowy września do połowy października, z tym że trwa ono intensywnie około 2 tygodni. Czasami nasila się na początku trzeciej dekady września, a czasami na przełomie września i października. W okresie rykowiska byki poszukują rujnych łani i odwrotnie - rujne łanie, które w tym czasie żyją w chmarach, zwabiają do siebie byka i poddają się jego absolutnej władzy. Byk panujący nad chmarą łań nazywa się stadnym. On pilnuje, aby żadna z łań nie odłączyła się od chmary i aby inny byk którejkolwiek mu nie uprowadził. W związku z tym nie pozwala łaniom oddalać się od chmary nawet w czasie żerowania. Byk broni dostępu do chmary innym bykom (chłystom, kibicom) i na każdy sygnał zbliżania się intruza reaguje odpowiednio głosem straszenia, a następnie wychodzi mu na spotkanie i jeśli przybysz nie ucieknie przed walką, dochodzi do decydującego spotkania. Walka jest zażarta, w zależności od siły przeciwników. Zwycięzca obejmuje panowanie nad chmarą łań, obwieszcza to głosem triumfu, a pokonany musi salwować się ucieczką. W czasie rykowiska rujna łania jest pokrywana kilkakrotnie w niedługich odstępach czasu. Liczebność chmary łań zależy od sił witalnych byka. Byki w sile wieku gromadzą przy sobie 6 do 10 łań, młode i stare znacznie mniej, czasami jedną lub dwie. Starsze byki często w dzień odchodzą od chmary do swojej rykowiskowej ostoi na wypoczynek i nad wieczorem przyłączają się do niej. Chmarę - na żerowisku i w czasie przechodzenia z jednego miejsca na drugie - prowadzi zawsze łania licówka (przodownica) z cielakiem, dalej idą łanie z cielakami, potem łanie bez cieląt, a na końcu, nawet w pewnej odległości za nimi, idzie byk. Licówka czuwa też nad bezpieczeństwem chmary. Intensywność rykowiska zależna jest od wielu czynników, a m.in. od pogody i spokoju w ostoi zwierzyny. Najbardziej sprzyjają intensywności rykowiska chłodne, a nawet mroźne ranki (bezwietrzne). Wiatr, deszcz i wysoka temperatura osłabiają przebieg rykowiska. Trwa ono w ciszy, byki wtedy odzywają się tylko z rzadka. Po rykowisku łanie pozostają w chmarach, a byki odłączają się od nich i idą do swoich ostoi, gdzie wypoczywają, odzyskują utraconą (nawet do 25%) wagę i po ok. 2 miesiącach łączą się w chmary, ale samych byków i to w podobnym wieku.

            POLOWANIE.  Na jelenie-byki poluje się od 21 sierpnia do końca lutego, łanie od 1 października do 15 stycznia, a cielęta od 1 października do końca lutego. Polowanie na jelenie ma najwięcej uroku, gdyż jest to rywalizacja doświadczenia myśliwego z ostrożnością zwierzyny na tle pięknej przyrody. Polowanie kończy się sukcesem, jeśli myśliwy swoim doświadczeniem łowieckim pokona zmysły słuchu i wzroku, węchu zwierzyny oraz jej instynkt samozachowawczy. O wyborze sposobu polowania decydują warunki terenowe, pora roku, pora życia biologicznego zwierzyny, możliwości fizyczne myśliwego i jego doświadczenie łowieckie.
Sposoby polowania :z ambony,  na zasiadce,  z podchodu, podjazd wozem lub traktorem, na wab w okresie rykowiska

• Łoś europejski (Alces alces)
• Daniel (Dama dama)