• ---

  Łoś - (Alces alces) – Łoś europejski – ten występujący w Polsce podgatunek  jest największą żyjącą w Polsce zwierzyną.     Rzadki i objęty całorocznym okresem ochronnym.Największy współcześnie żyjący gatunek ssaka kopytnego z rodziny jeleniowatych, wyróżniający się charakterystycznym porożem i wyjątkowo długimi kończynami
  
  • ↓  Posłuchaj odgłosów Łosia ↓
  •  
  • 
    

     BUDOWA. Łoś jest zwierzęciem dużym i silnym, o krępej, zwięzłej budowie. Długie silne nogi (badyle), masywne barki, rozbudowana klatka piersiowa i duża głowa osadzona na stosunkowo krótkiej szyi nadają łosiowi charakterystyczną postać. Kłąb wraz z  występującym na nim owłosieniem tworzy wyraźny garb. Zad jest stosunkowo słabiej zbudowany. Głowa jest duża, silnie wydłużona, wąska. Ukośne nozdrza (chrapy) mają duże, skierowane ku dołowi otwory nosowe. Górna warga jest masywna i mięsista, o kształcie zbliżonym do czworokąta; zwisa nad wargą dolną. Uszy (łyżki) są duże i ruchliwe, owalnego kształtu. Oczy (świece) są stosunkowo małe, wypukłe, barwy brązowej. Na podgardlu zwisa narośl skórna, zwana brodą obrośnięta długim włosem. Występuje on u osobników obu płci, najsilniej rozwinięta jest jednak u byków, przybierając różne kształty. Owłosiony z wierzchu ogon (kwiat) ma tylko 7-9 cm długości, przylega do tułowia i jest nieomal nie zauważalny. Także zewnętrzne narządy płciowe byka nie rzucają się w oczy. To samo dotyczy grzęzów klępy z czterema niewielkimi sutkami. Nogi łosia kończą się czterema palcami, których ostatnie człony ochraniane są grubymi racicami. Pomiędzy racicami występują gruczoły wydzielające substancje zapachowe (feromony). Nadają one tropowi łosia woń specyficzną dla osobnika. Dzięki temu na przykład klępa potrafi odnaleźć swe zagubione łoszaki, a byk odnajduje rujną klępę. Okrywę włosową (suknię) łosia stanowią szorstkie, dość twarde, lekko sfalowane grube włosy. W chwilach podniecenia zwierzęcia włosy mu się jeżą. Krótkie, elastyczne włosy znajdują się także na przedniej części pyska. W odróżnieniu od innych jeleniowatych, u łosia cała gęba włącznie z nozdrzami jest owłosiona. Ubarwienie łosia jest ciemnobrunatne, niekiedy niemal czarne. Nieco jaśniejszy jest brzuch i okolice pachwin. Łoś zmienia suknię raz w roku- na wiosnę. Okres linienia rozpoczyna się w kwietniu, jest bardzo intensywny w maju i czerwcu i kończy się w lipcu. Krótki, letni włos nadaje sukni ciemne ubarwienie oraz połysk. W miarę wydłużania się włosów wskutek dalszego ich wzrostu, suknia ku jesieni matowieje i nieco się rozjaśnia.
Porusza się powoli i niezgrabnie, zwykle inochodem. Może biec kłusem z prędkością 30 km/h, a na krótkich dystansach 60 km/h. Nigdy nie galopuje. Na mokrym gruncie (bagnie) porusza się hałaśliwie, głośno chlapiąc, ale na suchym lądzie potrafi przemieszczać się bardzo cicho. Jest bardzo zwrotny. Poza okresem godowym rzadko wydaje jakiekolwiek odgłosy.
Źle znosi temperatury powyżej 10 °C i wówczas chętnie chłodzi się w wodzie. Bardzo dobrze i wytrwale pływa i nurkuje. Pokonuje przeszkody wodne od kilkunastu do 20 km. Pod wodą może przebywać do 50 s, a w wodzie spędzać kilka godzin.
        TRYB ŻYCIA. Żeruje w dzień i w nocy, ale największą aktywność wykazuje wczesnym rankiem i wieczorem. Przemierza duże odległości w poszukiwaniu pożywienia. Nie przejawia zachowań terytorialnych. Wiosną i latem starsze samce żyją samotnie, zimą grupują się w niewielkie stada. Na okres rozrodu tworzą małe grupy rodzinne. Samice z młodymi łączą się w stada. Osobniki przebywające w grupie, z wyjątkiem więzi pomiędzy matką i młodymi, zachowują dużą niezależność.
         Łoś zasiedla leśne i zakrzewione tereny podmokłe, bagna, mokradła, torfowiska, trzęsawiska, tereny zalewowe, nad jeziorami i rzekami. Przed nadejściem zimy przenosi się na wyżej położone tereny, do lasów iglastych. Łoś łatwo przystosowuje się do warunków środowiska i chociaż najchętniej bytuje w lasach naturalnych, to obecnie coraz częściej spotyka się go w lasach zagospodarowanych, nawet w pobliżu okolic silnie zaludnionych.
Ze względu na wielkość ciała oraz proporcje długości nóg i szyi łoś jest zwierzęciem przystosowanym do ogryzania roślin na wysokości 50-200 cm ponad ziemią. Długa, chwytna górna warga i ruchliwy język pomagają w sprawnym przygryzaniu pędów roślin drzewiastych i objadaniu ich z liści, pączków i krótkopędów. Z roślin drzewiastych łoś żeruje często sosną, jałowiec, jodłę, modrzew i świerk. Rośliny te dostarczają mu wysokokalorycznego pokarmu w postaci igliwia, pączków, pędów i nasion. Łoś latem potrzebuje około 30-50 kg pokarmu dziennie, zimą około 12 kg a wiosną 10 kg.
          ROZMNAŻANIE. Łoś jest zwierzęciem poligamiczny. Byk pozostaje przez pewien czas z jedną klępą, a następnie w tym samym sezonie może pozostawać z drugą lub nawet trzecią. Okres godowy łosi nazywany jest bukowiskiem. Byki nie gromadzą haremu. Dojrzała płciowo samica wchodząca w okres rui przywołuje samca płaczliwym, nosowym porykiwaniem. Samiec poszukujący samicy nie pobiera pokarmu i w okresie rui może stracić 1/5 masy ciała.
        Walki pomiędzy bykami ubiegającymi się o względy klępy zdarzają się rzadziej niż u innych jeleniowatych i przebiegają mniej widowiskowo. Spotkania rywalizujących samców rozpoczynają działania zmierzające do odstraszenia przeciwnika, demonstracja rozmiarów ciała, uzębienia, poroża i siły głosu. Ryk łosia w gwarze myśliwskiej nazywany jest stękaniem.
Jeśli o jedną samicę rywalizują dwa samce o podobnej budowie i żaden nie zamierza ustąpić, dochodzi między nimi do walki. Ustawiają się naprzeciw siebie i nabierając rozpędu, z pochylonymi głowami, zderzają się porożami. Wygrywa ten, który dalej przepchnie przeciwnika. Słabszy byk wycofuje się z pola walki szybko uciekając, aby uniknąć bolesnych ciosów.. Klępa osiąga dojrzałość w wieku 1 roku i 4 miesięcy, byki uczestniczą w rui po raz pierwszy w wieku 2 lat i 4 miesięcy. Ruja odbywa się we wrześniu-październiku, a jej główne nasilenie następuje w drugiej połowie września. Okres trwania rui u samicy wynosi około 7 dni. Ciąża trwa 226-244 dni. Cielęta łosi rodzą się w maju i na początku czerwca. Laktacja przeciąga się do jesieni. Klępy rodzą jedno lub dwa, bardzo rzadko trzy cielęta.
       POROŻE. W wieku 3-4 miesięcy na kościach czołowych łoszaka płci męskiej zaczynają się wykształcać możdżenie. Dopiero jednak w maju następnego roku roczniak nasadza pierwsze poroże. Z reguły jest ono niewielkie i zazwyczaj ma kształt tyk, długości do 20 cm. W trzecim roku łoś nasadza zazwyczaj poroże widłaka. Widłak jest powszechnie występującą formą poroża u łosi w młodszych klasach wieku. (Poroże łosia w typowej formie łopatacza składa się z trzech części: pni, łopat i pasnyków, natomiast poroże łosia w typowej formie badylarza składa się z rozgałęziających się pni tworzących pewną liczbę krótszych lub dłuższych odnóg.) W czwartym i piątym porożu przyszły łopatacz wyraźnie zaznacza charakter tej formy rosoch. W następnych latach poroże przybiera na masie i wymiarach, a na łopatach wzrasta liczba pasnyków. W wieku około 10 lat poroże osiąga swą szczytową wielkość, utrzymującą się przez kilka lat. Nazwę poroża o liczbie odnóg poczynając od trzech określa się w ten sposób, że podwaja się liczbę pasnyków z tej łopaty na której jest ich więcej. Mamy więc ósmaki, dziesiątaki, dwunastaki itd.
          Szczyt rozwoju fizycznego osiągają łosie w wieku 6-10 lat, a ich maksymalny wiek dochodzi do około 20 lat. Wrogami naturalnymi łosi są niedźwiedź, wilk, ryś i rosomak.
Łoś ma doskonały węch, dobry słuch i nieco gorszy wzrok. Rośliny zanurzone w wodzie odnajduje za pomocą zmysłu dotyku.. Od pierwszego dnia życia łoszaki wydają głos o wysokim tonie, gdy żądają opieki matki lub uwagi. Później porozumiewają się z matką raczej za pomocą gestów niż dźwięków. Niezwykle długie nogi dobrze służą łosiom do brodzenia w błocie, wodzie lub śniegu oraz do przekraczania przeszkód terenowych. Łosie są doskonałymi pływakami. Woda jest preferowanym przez łosia elementem środowiska. Żerując na zanurzonej roślinności wodnej nurkują do 5 m przez około 30-50 sekund. Okresy maksymalnej aktywności łosi przypadają na brzask i zmierzch. Dobrze rozpoznaje zmiany natężenia światła (brzask i zmierzch). W dni bardzo wietrzne łosie nie są aktywne i często pozostają w legowiskach. W swoich ulubionych ostojach o obfitej bazie żerowej i przy dostatku wody łosie są na ogół mało ruchliwe.

           WPŁYW NA ŚRODOWISKO. Łoś jako duży roślinożerca wywiera silny wpływ na środowiska. Preferowanie przez łosie terenów półotwartych lub małych luk skutecznie zapobiega porośnięciu ich przez roślinność drzewiastą. Zmiany w roślinności powstałe pod wpływem uporczywego zgryzania mogą przyjąć formę sukcesyjnego zastąpienia istniejącego zespołu przez odporniejsze lub mniej smakowite rośliny.

           POLOWANIE.  Na łosie polowało się od września do końca grudnia. Obecnie łosie (byki, klempy i łoszaki) objęte są całoroczna ochroną. Na łosie polowało się głównie z podchodu. Tropy łosia są na ogół dobrze widoczne, dlatego możliwe jest tropienie i podchodzenie łosi w ostroi. W okresie bukowiska łoś-byk zdradza głosem swoja obecność wieczorem i rano, a to daje okazję do ustalenia miejsca pobytu.

{loadnavigation}