- 19 Marzec 2024    |    Imieniny: Józef, Bogdan, Marek - URODZINY- kol.Józef Panek – szczęścia w życiu rodzinnym i sukcesów w kniei życzy Andrzej
Ocena użytkowników:  / 6
SłabyŚwietny 

  • Gwara i pojęcia myśliwskie - Historia języka łowieckiego , zwanego potocznie gwarą łowiecką, jest tak samo stara jak historia samego łowiectwa. Przez wieki wzbogacał się pod wpływem zmian kulturowych i polityczno-gospodarczych. Choć na jego wygląd wpływał również rozwój praktyki i wiedzy łowieckiej.

        ".....Posługiwanie się językiem łowieckim, głęboko zakorzenionym w polskiej tradycji, jest obowiązkiem wszystkich myśliwych. Stanowi ważny element kultury łowieckiej i wyróżnia myśliwych pośród innych grup   społecznych.   Obejmuje   szeroki   zasób   słownictwa   dotyczącego   w   szczególności:   naturalnego środowiska, zwierząt łownych, gospodarki łowieckiej, sokolnictwa, kynologii, broni, amunicji, ubioru, akcesoriów myśliwskich, tradycji, zwyczajów oraz polowań.

(wg 1.Język łowiecki - Zasady Tradycji Łowieckich PZŁ)


 

     Od wieków obowiązkiem każdego myśliwego uczestniczącego w obrzędach łowieckich było stosowanie tego swoistego języka w czasie łowów i w gronie braci łowieckiej. Świadczy o tym między innymi poemat wydany w szesnastym wieku przez Sebastiana Klonowica , mówiący że nie Posługiwanie się gwarą myśliwską na polowaniu jest co najmniej nietaktem. Sam język łowiecki jest wciąż żywy . Ulega dalszym przemianom. Zmieniają się niektóre określenia. Stając się nieaktualnymi, ulegają wycofaniu z terminologii łowieckiej. Powstają również nowe pojęcia wzbogacając gwarę. A sam język staję się niejako przekrojem przez wszystkie lata odkąd myślistwo, a później łowiectwo przestało być tylko sposobem na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Stosowanie obecnie języka myśliwskiego to nie tylko ułatwienie nazwania poszczególnych elementów, czy spraw dobrego tonu wśród kolegów myśliwych, ale również olbrzymi wkład w zachowanie ojczystego języka i kultywowanie wiekowej tradycji. Aby mieć pojęcie jakiego rodzaju jest to język , poniżej przedstawiono szereg wyrazów wraz z wyjaśnieniem. Myśliwi, jak większość grup wykonujących jakieś ściśle określone zajęcie - w tym przypadku polowanie - posługują się własną mową. Z naukowego punktu widzenia nie jest język, lecz raczej gwara środowiskowa.
   Jakie były jej początki ? Można przypuszczać, że tysiące lat temu, kiedy polowanie było zwyczajną, powszechną i ogólnie dostępną częścią życia, język łowiecki jako taki nie istniał. Do opisania łowów prawdopodobnie używano słów i zwrotów języka powszechnego. Gwara łowiecka zaczyna się wyodrębniać z językowej powszechności wraz ze zmniejszaniem się użytkowej roli polowania w życiu człowieka. Początek języka łowieckiego to chwila, w której zanika znaczenie polowania jako sposobu na zdobycia mięsa i skór, zaś łowy zaczynają jawić się jako pasja, czy rozrywka. Przyczynkiem wytworzenia się gwary łowieckiej było też z pewnością pojawienie się, w pewnym momencie rozwoju człowieka, łowiectwa jako konkretnej profesji. Im bardziej polowanie wychodziło z kręgu zajęć powszechnych, ogólnie dostępnych, im bardziej stawało się elitarne - tym wyraźniej rysowały się zręby środowiskowej gwary myśliwych.
     Realizowano w tym dwie główne potrzeby : chęć zachowania tylko dla wtajemniczonych pewnych terminów i znaczeń, zasada, by język ten celowo nie był zrozumiały dla niemyśliwych, oraz - w późniejszym okresie tworzenia się języka łowieckiego - chęć wyróżnienia się spośród innych grup, potrzeba posiadania oryginalnych atrybutów przynależności do konkretnej grupy środowiskowej, z czasem - tradycja.
     Na naszych ziemiach już pod koniec średniowiecza można mówić o wytworzeniu się specjalistycznej gwary środowiskowej, popularnie nazywanej dziś językiem łowieckim.
     Język łowiecki jest stary, jak łowiectwo. Znajdujemy w nim wiele terminów z czasów prasłowiańskich, elementy staropolszczyzny. Słowa i zwroty, które - prócz języka łowieckiego - wyszukać dziś można w regionalnych gwarach ludowych. Mnóstwo w nim zapożyczeń z języków sąsiednich, głównie germanizmów i rusycyzmów. Są nawet słowa tureckie ! Na przestrzeni wieków język łowiecki ciągle się zmienia. Odnotowuje w swej terminologii nowe metody polowań, nowe rodzaje broni itp. Część określeń umiera, wraz z sytuacjami, dla opisania których powołano je do życia. Zatem jest to język żywy, czyli aktywnie reagujący na zmieniającą się
rzeczywistość, przyswajający nowe słowa, zezwalający innym, już niepotrzebnym, na naturalną śmierć. Przykład ? Najprawdopodobniej zniknie z języka łowieckiego termin "urożenie", czyli rogi tura i żubra. Powód jest oczywisty: tury wyginęły przed wiekami, zaś żubry już nie są i chyba już nie będą gatunkiem łownym. Natomiast weszło do gwary łowieckiej słowo "goreteksy", czyli odzież myśliwska, wykonana z odpornej na wodę i wiatr tkaniny, przy produkcji której zastosowano wręcz kosmiczne technologie.
     Język łowiecki od czasów najdawniejszych, aż do dziś, towarzyszy myśliwym. Historyczny walor sprawia, że jest on - wraz z językiem literackim - kulturowym dobrem narodowym. Z tego powodu wymaga ochrony, czyli tego, by współcześni myśliwi biegle się nim posługiwali i nie zastępowali tradycyjnych terminów łowieckich ich odpowiednikami, zaczerpniętymi z języka literackiego.
     Współcześnie język łowiecki nie służy już temu, by osoba niewtajemniczona, niemyśliwy, nie poznała tajemnic łowiectwa. Wzrosła
natomiast jego rola jako elementu rozpoznawczego braci łowieckiej. Gwara konsoliduje myśliwych, jest ważnym elementem myśliwskiej tradycji i obyczajowości. Nie zmalała przy tym ani o jotę informacyjna funkcja języka łowieckiego. "Trzeszcze" to słowo równie precyzyjne, ale brzmiące krócej, niż "oczy zająca". Po co łamać sobie język i tracić czas na "świeży opad śniegu", gdy wystarczy krótkie, myśliwskie "ponowa" ?
      Przy posługiwaniu się językiem łowieckim spory budzi niekiedy to, czy ma to być polski język łowiecki, czy, po prostu, język łowiecki. Zilustrujmy problem przykładem : co jest poprawne, "trójlufka", czy germanizm "dryling" ? Z pewnością niemiecki dryling trwalej i powszechniej zaistniał w polskiej terminologii łowieckiej, niż jego polski odpowiednik. Z drugiej jednak strony poprawniejszy będzie polski "przesmyk" od niemieckiego "weksla". O wszystkim decydować powinna zasada powszechności użycia i, po części, historycznego pierwszeństwa.
     Należy poznawać język łowiecki i bez skrępowania posługiwać się nim w towarzystwie myśliwych. Nawet jeśli bylibyśmy jedynymi, którzy swobodnie w tym języku mówią. To pokłon w stronę naszych myśliwski przodków, naszych tradycji łowieckich. To oznaka wiedzy łowieckiej i demonstracja dobrowolnej przynależności do polującej części społeczeństwa. Rynek księgarski oferuje przynajmniej kilka - lepszych i gorszych - słowników gwary myśliwskiej. Po prostu nie wypada, jest w złym tonie, by myśliwy nie znał języka łowieckiego.

 

SŁOWNIK  TERMINOLOGII I GWARY MYŚLIWSKIEJ

 

A

 

 

 

ambona

 stanowisko myśliwskie zbudowane nad ziemią na słupach,czasem  na drzewie,

 

 

anons

 głos psa oznajmiający znalezienie zwierzyny, inaczej oszczek,

 

 

anonser

 pies myśliwski głoszący znalezienie zwierzyny,

 

 

antabka

 bączek - uchwyt do mocowania paska broni myśliwskiej,

 

 

apel

 sygnał rozpoczęcia polowania, 

 

 

aportowanie

 posłuszeństwo psa myśliwskiego, przynoszenie przez psa myśliwskiego strzelonej zwierzyny  lub podstrzałków,

 

 

automat

 broń myśliwska samopowtarzalna, może być śrutowa  lub kulowa,

 

 

awantaż

 odchylenie kolby w prawo lub w lewo od osi lufy,

 

B

 

 

 

babrzysko

 miejsce kąpieli dzików i jeleni

 

 

badylarz

 samiec łosia, o porożu w formie odnóg a nie łopat (zobacz: łopatacz)

 

 

badyle

 nogi łosia, jelenia lub daniela,

 

 

bałamut

 pies gończy gubiący trop lub głoszący ptaka,

 

 

bałuch

 hałas, gwar w kniei spowodowany przez naganiaczy,

 

 

bałuchy

 trzeszcze - oczy zająca,

 

 

bałwanek

 kukła dzikiej kaczki, puszczana na wodę wabi inne kaczki,

 

 

bałyk

 czołganie się psa ku wytropionej zwierzynie,

 

 

baran

 samiec muflona,

 

 

baranek

 inaczej kszyk,

 

 

barłóg

 legowisko dzików lub niedźwiedzi,

 

 

bartnik

 niedźwiedź,

 

 

barwa

 farba - krew zwierząt łownych,

 

 

basior

 dorosły samiec wilk,

 

 

basista

 jeleń byk wyróżniający się grubym głosem na rykowisku

 

 

bączek

 antabka - uchwyt do mocowania paska broni myśliwskiej,

 

 

bąkać

 wydawanie głosu przez psy gończe po znalezieniu tropu,

 

 

bekowisko

 okres godowy danieli lub miejsce godów danieli,

 

 

berło

 drążek na który sadza się ptaka łowczego,

 

 

biała stopa

 teren pokryty śniegiem,

 

 

biegi

 nogi dzika

 

 

bielenie

 zdejmowanie skóry z upolowanego zwierzęcia

 

 

blaski

 inaczej trzeszcze - oczy zająca,

 

 

bobki

 odchody zająca

 

 

bobrowanie

 przeszukiwanie terenu przez zwierzęta,

 

 

bobrowisko

 osiedle bobrów,

 

 

bok

 inaczej nadlufka - broń myśliwska o dwóch lufach ułożonych pionowo,

 

 

bokobrody

 kępki dłuższych włosów, wyrastające na policzkach rysia,  dzika, jenota,

 

 

breneka

 potocznie o naboju i pocisku kulowym do broni śrutowej

 

 

broda

 narośl pokryta dłuższym włosem, zwisająca pod szyją łosia,

 

 

 dolna część grzywy jelenia byka,

 

 

 pęk piór na szyi głuszca,

 

 

brok

 dawna nazwa bardzo drobnego śrutu,

 

 

bródka

 krótkie piórka u nasady ogona słonki, element ozdobny kapelusza myśliwskiego

 

 

bruzda

 wgłębienie na tykach poroża jeleniowatych,

 

 

bruzda

 wgłębienie w profilu gwintowania lufy,

 

 

buchtowanie

 rycie w ziemi przez dziki w poszukiwaniu żeru,

 

 

buchtowisko

 miejsce zryte przez dziki,

 

 

bukowisko

 okres godowy i miejsce godów łosi,

 

 

bulgot

 głos wydawany przez koguty cietrzewia podczas toków,

 

 

burknięcie

 odgłos podrywającego się z ziemi do lotu jarząbka

 

 

byk

 nazwa samca jelenia, daniela, łosia lub żubra

 

 

byk stadny

 jeleń byk, władający chmarą w okresie rykowiska,

 

C

 

 

 

cap

 samiec kozicy,

 

 

cewki

 nogi sarny,

 

 

chłyst

 młody jeleń byk, który w czasie rykowiska przebywa w pobliżu chmary,

 

 

 młody byk jeleń, który nie bierze udziału w rykowisku

 

 

 młody samiec jelenia, odganiany przez byka do chmary łań

 

 

chmara

 stado żubrów, jeleni, łosi, danieli,

 

 

chorągwie

 inaczej flagi - fragmenty scypułu zwisające z tyk jelenia w czasie wycierania,

 

 

chrap

 głos łosia byka w czasie bukowiska,

 

 

chrapanie

 głos wydawany przez słonkę w trakcie lotu godowego (ciągu),

 

 

chrapy

 nozdrza żubra, zwierzyny płowej, muflona, kozicy,

 

 

chwost

 ogon muflona lub pęk długich włosów na końcu ogona dzika

 

 

chyb

 długa i gęsta szczecina na grzbiecie, karku u dzika,

 

 

ciąg

 przelot dzikich kacze lub gęsi na wodę rano lub wieczorem,

 

 

 lot godowe słonek lub przelot dzikich kaczek lub gęsi na wodę wieczorem

 

 

ciągnięcie

 powolne poruszanie się, wędrowanie żubrów, zwierzyny płowej, muflonów,

 

 

ciec

 ucieczka piesza kuraków,

 

 

ciecier

 cietrzew kogut,

 

 

ciecieruk

 młody cietrzew kogut

 

 

cieciorka

 kura cietrzewia,

 

 

cieczka

 okres godowy lisów, wilków, borsuków, jenotów, psów,

 

 

cieki

 nogi kuraków, np. u kuropatwy

 

 

cielę

 żubr, jeleń, daniel w pierwszym roku życia,

 

 

ciołek

 roczny byczek łosia, jelenia lub daniela

 

 

ciota, licówka

 łania prowadząca chmarę

 

 

comber

 część tuszy zająca i niektórych innych zwierząt łownych

 

 

cuch

 węch psa myśliwskiego,

 

 

czarna stopa

 teren pozbawiony pokrywy śnieżnej,

 

 

czemchanie

 wycieranie poroża ze scypułu,

 

 

czochrać się

 wycieranie o drzewa jeleni lub dzików,

 

 

czternastak

 jeleń byk o siedmiu odnogach na każdej tyce,

 

 

czterodwudziestak

 jeleń byk mający po dwanaście odnóg na każdej tyce,

 

 

czuszykanie

 głos wydawany przez koguta cietrzewia podczas toków,

 

 

czyrykanie

 głos wydawany przez zwołujące się kuropatwy,

 

D

 

 

 

darniak

 samiec sarny (rogacz) o wybitnie słabych parostkach i małej tuszy,

 

 

daszek

 posyp - paśnik dla kuropatw lub bażantów,

 

 

dławienie

 duszenie zwierzyny przez drapieżniki czworonożne,

 

 

dolny wiatr

 charakterystyczny sposób pracy psa myśliwskiego, z głową przy ziemi

 

 

dołowanie

 umieszczanie strzałów poniżej miejsca celowania,

 

 

dryling

 trójlufowa broń myśliwska o różnym układzie luf

 

 

dubeltówka

 śrutowa broń myśliwska o dwóch lufach ułożonych poziomo obok siebie,

 

 

dublet

 ustrzelenie dwóch sztuk zwierzyny dwoma kolejnymi strzałami,

 

 

dwudwudziestak

 jeleń byk noszący wieniec o jedenastu  odnogach na jednej tyce,

 

 

dwudziestak

 jeleń byk o dziesięciu odnogach na jednej tyce,

 

 

dwudziestka

 myśliwska broń śrutowa kaliber 20

 

 

dwunastak

 jeleń byk o sześciu odnogach na jednej tyce,

 

 

dwunastka

 myśliwska broń śrutowa kaliber 12

 

 

dwururka

 inaczej dubeltówka,

 

 

dyndować

 o lisie, borsuku wilku lub jenocie - biec truchtem,

 

 

dziesiątak

 jeleń byk o pięciu odnogach na jednej tyce,

 

 

dzikarz

 pies myśliwski używany do polowań na dziki,

 

 

dziwerówka

 strzelba myśliwska o lufach wykonanych ze stali damasceńskiej,

 

E

 

 

 

ekspres

 łamana broń myśliwska kulowa o dwóch lufach,

 

 

elaboracja

 własnoręcznie wykonywanie śrutowej amunicji myśliwskiej,

 

 

eżektor

 wyrzutnik łusek w myśliwskiej broni łamanej,

 

F

 

 

 

fafle

 obwisłe górne wargi psa myśliwskiego - wyżła,

 

 

fajki

 kły dzika rosnące w górnej szczęce,

 

 

farba

 krew zwierzyny,

 

 

farbować

 zostawiać krew na tropie,

 

 

fartuszek

 pęk jasnych włosów przy sromie sarny,

 

 

fiołek

 gruczoł zapachowy u lisa, znajdujący się przy nasadzie ogona,

 

 

fladrować

 zakładać fladry,

 

 

fladry

 sznury z zamocowanymi kawałkami czerwonego płótna używane do polowań na wilki

 

 

flagi

 fragmenty scypułu zwisające z tyk jelenia w trakcie wycierania poroża,

 

 

flanka

 skrzydło myśliwych zagięte w kierunku miotu,

 

 

flankować

 obstawiać stanowiska na flankach,

 

 

flinta

 inne określenie strzelby myśliwskiej,

 

 

fuzja

 inne określenie strzelby myśliwskiej,

 

G

 

 

 

gach

 dorosły samiec zająca

 

 

gamrat

 odyniec w okresie huczki

 

 

Gastrolity

 u ptactwa  drobne kamyki, połykane wraz z pokarmem. Ulokowane w tzw. żołądku mięśniowym pomagają w rozcieraniu twardego pożywienia

 

 

gawra

 zimowe legowisko niedźwiedzia

 

 

ględzenie

 głos wydawany przez łanię

 

 

Głuszak

 pisklę głuszca

 

 

Głuszka, głuszyca

 samica głuszca

 

 

gomółka

 samiec okresowo nie posiadający poroża

 

 

górny wiatr

 sposób pracy psa myśliwskiego, z głową uniesioną

 

 

grandle

 szczątkowe kły w szczęce u jeleniowatych

 

 

grzęzy

 wymiona samic Łosia i Jelenia

 

 

grzybek

 kula z broni gwintowanej po rozgrzybkowaniu

 

 

guzik

 zwykle pierwsze poroże kozła

 

 

guzikarz

 młody kozioł o porożu w kształcie niskich stożków, guzików

 

 

gwizd

 ryj dzika

 

H

 

 

 

haki

 poroże kozicy

 

 

huczka

 okres godowy u dzików

 

I

 

 

 

Igły

 rogowe igiełki u leśnych kuraków wyrastające po bokach palców, zanikające po tokach

 

 

Igrzysko

 toki głuszca

 

J

 

 

 

jasła

 drabina na którą kładzie się karmę dla zwierzyny płowej

 

 

jaźwiec

 borsuk

 

 

jucha

 krew niedźwiedzia

 

K

 

 

 

kaban

 duży dzik

 

 

kantak

 pazur na tylnym palcu ptaka drapieżnego

 

 

Kaptur, kapa

 nakrycie głowy ptaka łowczego

 

 

karmisko

 miejsce stałego dokarmiania zwierzyny

 

 

kęsy

 zęby u drapieżników

 

 

kicaj

 zając, czasami królik

 

 

kiść

 zakończenie ogona żubra

 

 

kita

 ogon lisa

 

 

klapak

 nielotna młoda lub nielotna dojrzała kaczka w okresie zmiany upierzenia

 

 

klapanie

 pierwsza z czterech części pieśni tokowej głuszca

 

 

Klaskanie, korkowanie

 trzecia zwrotka pieśni głuszca

 

 

klępa

 samica łosia, łosza

 

 

Kłapak, klapak

 młoda, zwykle nielotna kaczka

 

 

kniazienie

 odgłos wydawany przez przerażonego zająca

 

 

kniejówka

 broń myśliwska o dwóch lufach  kulowej i śrutowej

 

 

kobylarz

 bardzo duży wilk

 

 

kocica

 samica zająca

 

 

kocięta

 młode zająca

 

 

Kokanie

 głos wydawany przez cieciorkę (kurę cietrzewia)

 

 

Kołnierz

 długie piórka wokół szyi koguta bataliona

 

 

komora

 klatka piersiowa u zwierzyny

 

 

kopno

 legowisko zająca w śniegu

 

 

kopyra

 zając

 

 

korkowanie

 trzecia z czterech części pieśni tokowej głuszca

 

 

korona

 zwieńczenie poroża jelenia w formie minimum trzech odnóg

 

 

Kosacz

 stary cietrzew

 

 

kot

 samiec zająca

 

 

kotlina

 zagłębienie wygrzebane w ziemi, legowisko zająca

 

 

koza

 samica sarny

 

 

kozioł

 samiec sarny

 

 

kraczajka

 przenośna podpórka do broni (inna nazwa: pastorał)

 

 

Krajce

 brzegi dzioba jastrzębia

 

 

Krechtanie

 głosy wydawane przez głuszca podczas zapadów

 

 

Krektun

 jednoroczny głuszec nie biorący udziału w tokach

 

 

krykucha

 dzika kaczka wyhodowana w niewoli, wykorzystywana do wabienia kaczorów na wiosennych polowaniach w okresie godów

 

 

kucharka

 pierwsza kaczka przybywająca na zloty

 

 

kulka

 haczyk służący do patroszenia ptactwa

 

 

kulkowanie

 patroszenie tuszki ptaka za pomocą kulki

 

 

kwadruplet

 oddane cztery celne następujące po sobie strzały

 

 

kwiat

 ogon zwierzyny płowej i borsuka

 

 

kwiatek

 biała sierść na końcu ogona lisa

 

L

 

 

 

lampy

 oczy wilka

 

 

latarnia

 głowa wilka

 

 

legawiec

 wyżeł

 

 

licówka

 łania przewodniczka

 

 

linia

 szereg myśliwych na polowaniu zbiorowym

 

 

linijka

 pojazd konny, służący do podwożenia myśliwych w trakcie polowania

 

 

lira

 ogon cietrzewia

 

 

liszka

 samica lisa

 

 

liściarka

 zebrane i zasuszone pędy drzew i krzewów, wykładane w zimie jako karma

 

 

lizawka

 urządzenie łowieckie instalowane w terenie, służące do wykładania soli dla zwierzyny

 

 

locha

 samica dzika

 

 

loftki

 gruby śrut o średnicy powyżej 4,5 mm używany do polowania na wilki

 

 

loty

 skrzydła ptaków

 

 

Lustro

 biała plama na barkach głuszca i cietrzewia

 

 

lustro

 biała sierść na zadzie łani

 

 

lustro, lusterko

 jasna sierść na pośladkach u zwierzyny płowej, u nasady ogona, talerz

 

Ł

 

 

 

łałok

 luźna, obwisła skóra podgardla żubra.

 

 

łania

 samica jelenia, daniela

 

 

łańka

 młoda łania, nie prowadząca cielaka

 

 

łopatacz

 samiec łosia, o porożu w formie łopat (zobacz: badylarz)

 

 

łopaty

 forma poroża łosia i daniela w postaci szerokich, spłaszczonych powierzchni zwieńczonych licznymi sękami

 

 

łosza

 samica łosia, klępa

 

 

łoszak

 młody łoś

 

 

łowiec

 stara nazwa myśliwego

 

 

łyżka

 ucho zwierzyny płowej

 

M

 

 

 

maisz, maiż

 młody niedoświadczony ptak łowczy, młody orzeł, jastrząb lub sokół którego zaczęto wprawiać do polowania

 

 

majak

 czółno zamaskowane trzciną lub gałęziami, do polowań   na ptactwo wodne,

 

 

malowanie

 wycieranie się dzików i jeleni o drzewa po wyjściu z babrzyska,

 

 

mamrotanie

 mruczenie niedźwiedzia,

 

 

marcowanie

 okres godowy u rysia i żbika,

 

 

marczak

 zając urodzony w marcu,

 

 

markowanie

 zaznaczanie przez wyżła obecności zwierzyny,

 

 

marmurek

 białe plamy na sterówkach ogona głuszca,

 

 

matecznik

 bezpieczna ostoja zwierzyny,

 

 

medalion

 trofeum w formie spreparowanej głowy z szyją zwierzęcia, spreparowana głowa z szyją ptaka lub ssaka,

 

 

mener

 przewodnik psa myśliwskiego,

 

 

michałek

 dubelt, pochodzący z drugiego lęgu,

 

 

 młody zając urodzony jesienią (nazimek)

 

 

mieszek

 wabik na przepiórki,

 

 

mięsiarz

 pogardliwe określenie myśliwego za wszelką cenę dążącego   do zdobycia zwierzyny, nieetyczny myśliwy, kierujący się głównie chęcią pozyskania tuszy

 

 

mikita

 lis,

 

 

mikot

 wabik używany do wabienia kozłów

 

 

miot

 część terenu z którego naganka pędzi zwierzynę podczas   polowania zbiorowego,

 

 

 młode zwierząt ssących urodzone z jednej ciąży,

 

 

 kolejne z pędzeń na polowaniu zbiorowym

 

 

młódka

 młody ptak łowczy,

 

 

mnich

 jeleń byk o porożu w kształcie niskich guzów,

 

 

 samiec nie posiadający poroża

 

 

molet

 nacięcia matujące powierzchnię szyny lub nasadę muszki  w myśliwskiej broni palnej,

 

 

morda

 pysk drapieżników,

 

 

możdżeń

 wyrostek kostny na czaszce jeleniowatych na którym  nasadzane jest poroże,

 

 

murzyn

 młody kogut cietrzew,

 

 

muszla

 przyrząd do wabienia jeleni byków w okresie rykowiska,

 

 

mykita

 lis

 

 

myłkus

 samiec zwierzyny płowej o porożu wyraźnie zniekształconym,

 

 

myszka

 młody piżmak,

 

N

 

 

 

na kulawy sztych

 na ukos z przodu

 

 

na pomyka

 sposób polowania na zające, polegający na tym, że myśliwy  idzie przed siebie i strzela do napotkanej zwierzyny,

 

 

na sztych

 na wprost z przodu, przodem

 

 

nadlufka

 broń myśliwska o lufach ułożonych pionowo,

 

 

nadoczniak

 druga odnoga wieńca jelenia byka lub łopaty daniela,

 

 

naganiacz

 pomocnik myśliwego, którego zadaniem jest naganianie zwierzyny,

 

 

naganka

 grupa naganiaczy współpracujących ze sobą na polowaniu zbiorowym,

 

 

 naganiacze uczestniczący w polowaniu, płoszący zwierzynę w kierunku myśliwych

 

 

narogi

 jadalne narządy wewnętrzne zwierzyny grubej,

 

 

narzynacz

 pies myśliwski szarpiący i gryzący ubitą zwierzynę,

 

 

nazimek

 młody zając urodzony jesienią (michałek)

 

 

nemrod

 żartobliwa nazwa myśliwego,

 

 

nęcisko

 miejsce wyłożenia przynęty dla zwierzyny łownej

 

 

niedokuna

 młoda kuna,

 

 

niedolisek

 młody lis,

 

 

niedostęp

 cecha tropu jeleniowatych, odcisk tylniego badyla nie dosięga   odcisku przedniego badyla,

 

 

niekoronny

 jeleń byk noszący wieniec, którego tyki nie mają koron,

 

 

nielot

 młody ptak nie umiejący latać lub dorosły w okresie pierzenia,

 

 

nogawice

 gęste upierzenie na zgrzebłach głuszca,

 

 

norowce

 psy myśliwskie przeznaczone do pracy w norach,

 

 

nurek

 ptak łowczy potrafiący atakować od spodu,

 

O

 

 

 

obciąć

 ustalić za pomocą tropienia obecność zwierzyny w miocie,

 

 

obcierka

 strzał raniący powierzchownie zwierza,

 

 

objazd

 sposób polowania szczególnie na lisa, polegający na objeżdżaniu znajdującej się na polu zwierzyny tak aby zbliżyć się na odległość strzału,

 

 

obkładanie

 przeszukiwanie przez psa myśliwskiego pola w celu   wystawienia lub wypłoszenia ptactwa, (inaczej okładanie),

 

 

oczniak

 pierwsza od róży odnoga wieńca jelenia i łopaty daniela,

 

 

oczyć

 rozglądanie się zwierzyny,

 

 

odbić

 odłączyć się od stada,

 

 

odkapturzyć

 zdjąć kaptur z głowy ptaka łowczego,

 

 

odnoga

 odgałęzienie tyki w porożu jeleniowatych,

 

 

odprawa

 nagroda dla psów gończych w postaci patrochów upolowanej   przy ich pomocy zwierzyny,

 

 

odprzodówka

 dawna broń myśliwska ładowana od przodu,

 

 

odtrąbić

 grać na sygnałówce, sygnały zakończenia polowania lub na śmierć ubitej zwierzyny,

 

 

odtylcówka

 broń myśliwska ładowana od tyłu,

 

 

odwiatr

 woń wydzielana przez strzeloną zwierzynę,

 

 

odyniec

 samiec dzika powyżej 4 lat,

 

 

odzew

 odezwanie się na trąbce, w odpowiedzi na sygnał myśliwski,

 

 

oganiać

 obieganie przez jelenia byka chmary łań w czasie rykowiska,

 

 

okno

 otwór wejściowy do nory lisa,

 

 

omyk

 ogon zająca,

 

 

opalone

 brązowe lub czarne zabarwienie oręża dzika i haków jelenia,

 

 

opierak

 trzecia od czaszki odnoga w porożu jelenia

 

 

opolować

 objąć polowaniem część łowiska,

 

 

oręż

 trofeum myśliwskie z dzika - szable i fajki, czasem wieniec jelenia,

 

 

organista

 młody jeleń byk, który pierwszy rozpoczyna rykowisko,

 

 

osacznik

 dawna nazwa naganiacza,

 

 

osada

 łoże,

 

 

osadzanie zwierzyny

 zatrzymywanie w miejscu zwierzyny przez psa,

 

 

osiadła

 zwierzyna, która nie zmienia swojej ostoi,

 

 

osiemnastak

 jeleń byk o dziewięciu odnogach na każdej tyce,

 

 

oskrzydlić

 postrzelić ptaka w skrzydło,

 

 

osmużać

 obielić zająca lub królika (ściągnąć skórę),

 

 

ostatni kęs

 włożony w pysk strzelonej zwierzyny fragment złomu, zielona część rośliny, którą wkłada się upolowanej zwierzynie roślinożernej do pyska

 

 

ostęp

 część lasu z ostoją zwierzyny,

 

 

ostoja

 teren stałego przebywania zwierzyny,

 

 

ostroga

 wyrostek z tyłu odnóży kuraków,

 

 

 pierwszy sęk łopaty daniela,

 

 

ostrolotka

 trofeum z jednej z lotek w skrzydle cietrzewia i słonki,

 

 

ostry

 o psie - cięty,

 

 

oszczek

 szczekanie psa myśliwskiego, sygnalizującego znalezienie lub   wytropienie zwierzyny,

 

 

oślada

 trop kury na śniegu,

 

 

otok

 długa smycz służąca do prowadzenia psa myśliwskiego,

 

 

otrąbić

 ogłosić koniec polowania sygnałem myśliwskim,

 

 

otropić

 ustalić miejsce przebywania zwierzyny za pomocą tropów,

 

 

owca

 samica muflona,

 

Ó

 

 

 

ósmak

 jeleń byk z wieńcem o czterech odnogach na każdej tyce,

 

P

 

 

 

padać w ogniu

 zwierzyna, która po strzale pozostaje na miejscu,

 

 

pancerz

 upierzenie piersi głuszca,

 

 

 zewnętrzna powłoka pocisku kulowego,

 

 

 twardy łój pod skórą karku i grzbietu odyńca w okresie huczki,

 

 

paprać się

 piaskowa kąpiel ptaków,

 

 

paprzysko

 miejsce piaskowych kąpieli ptaków,

 

 

paradoks

 gwintowanie końca lufy w broni śrutowej,

 

 

parasol

 typ paśnika dla zwierzyny w kształcie parasola,

 

 

parkot

 woń jelenia byka podczas rykowiska,

 

 

parkoty

 okres godowy zajęcy,

 

 

parostki

 poroże sarny kozła,

 

 

pasynek

 odnoga na łopacie łosia,

 

 

paszcza

 otwór gębowy niedźwiedzia, rysia, wilka i psa,

 

 

paśnik

 urządzenie łowieckie do zadawania karmy zwierzynie, drewniana konstrukcja służąca do dokarmiania zwierzyny grubej, szczególnie w okresie zimowym.

 

 

patrochy

 niejadalne wnętrzności zwierzyny,

 

 

patroszenie

 usuwanie wnętrzności strzelonej zwierzyny,

 

 

patry

 inaczej trzeszcze, oczy zająca,

 

 

perły

 zgrubienia i wyrostki na tykach jelenia i rogacza,

 

 

perukarz

 kozioł o porożu zdeformowanym w kształcie narośli, zwykle  pokrytej scypułem, związane z utratą jąder,

 

 

pędzel

 inaczej wiecheć - kiść włosów na organach płciowych byka, tryka   i dzika,

 

 

pędzelek

 kępka włosów na uchu rysia,

 

 

pędzenie

 naganianie zwierzyny przez nagankę w kierunku myśliwych,

 

 

pętla

 krótkie rzemyki służące przytrzymaniu ptaka łowczego,

 

 

 splątane tropy zająca na śniegu,

 

 

pianie

 wydawanie ostrego głosu przez koguta bażanta,

 

 

piastun

 młody niedźwiedź, samiec pozostający z matką do następnego   roku,

 

 

pielesz

 gniazdo ptaka drapieżnego,

 

 

pień 

 wyrostek kostny na czole samców zwierzyny płowej, na którym   osadzone jest poroże,

 

 

pierzenie się

 wymiana upierzenia u ptaków,

 

 

pies

 samiec borsuka, lisa i jenota,

 

 

pióra

 patrz chyb,

 

 

piórko malarskie

 ostrolotka u słonki,

 

 

piórkować

 dobijać postrzelonego ptaka,

 

 

pióro

 nazwa ptactwa łownego,

 

 

piston

 inaczej kapiszon - spłonka,

 

 

pistonówka

 strzelba kapiszonowa,

 

 

piszczałka

 wabik na jarząbki,

 

 

piszczeć

 wydawanie głosu przez kozę,

 

 

plusk

 kielnia - ogon bobra,

 

 

płaszcz

 pancerz - zewnętrzna powłoka pocisku kulowego,

 

 

płochacz

 pies myśliwski do płoszenia zwierzyny z zarośli,

 

 

płowa zwierzyna

 jelenie, sarny, łosie i daniele,

 

 

pniaki

 haki - grandle,

 

 

pochwa

 futerał na głownię białej broni myśliwskiej,

 

 

pocisk

 rażąca część naboju myśliwskiego,

 

 

podchód

 sposób polowania, podchodzenie zwierzyny na odległość  strzału,

 

 

podeszwa

 spód stopy niedźwiedzia,

 

 

podjazd

 rodzaj polowania, polegający na podjeżdżaniu do zwierzyny   przez myśliwego furmanką lub saniami,

 

 

podkładacz

 myśliwy, który naprowadza psy na trop zwierzyny,

 

 

podkowa

 brązowy łuk na piersi kuropatwy,

 

 

podlot

 młody ptak, zaczynający latać,

 

 

podpórka

 laska lub rozwidlony drążek do podparcia broni przy strzale,

 

 

podprowadzać

 zaprowadzić myśliwego na spotkanie ze zwierzyną,

 

 

podryw

 sposób polowania, polegający na strzelaniu do ptactwa    płoszonego przez samego myśliwego,

 

 

podrywać się

 zrywanie się ptaków do lotu,

 

 

podstrzelić

 strzelać do zwierzyny wychodzącej na sąsiada, podczas  polowania zbiorowego,

 

 

poduszka

 baka - wypukłość na kolbie broni myśliwskiej, do której   przykłada się policzek,

 

 

pojedynek

 samiec zwierzyn, wiodący samotny tryb życia,

 

 

pokot

 rozkład - ogół upolowanej zwierzyny, ułożony na zakończenie polowania z zachowaniem myśliwskiej hierarchii gatunków

 

 

polano

 wiecha - ogon wilka,

 

 

pole

 określenie wieku psa myśliwskiego ,  rok pracy psa

 

 

położyć

 upolować celnym strzałem,

 

 

pomiatać

 wydawać potomstwo, u psów, borsuków, wilków i lisów,

 

 

pomruk

 głos wydawany przez jelenia byka i borsuka,

 

 

pomykać

 biec (o lisie, zającu i króliku),

 

 

ponowa

 świeży opad śniegu,

 

 

poprawka

 drugi strzał do tej samej zwierzyny,

 

 

poroże

 wyrostki kostne, nasadzane na możdżeniach u jeleniowatych,    zrzucane corocznie i ponownie nasadzane,

 

 

poryk

 jednorazowy, głośny ryk jelenia byka,

 

 

posadzić

 strącenie zdobyczy na ziemię przez ptaka łowczego,

 

 

poskromić

 zmusić ptaka łowczego do poddania się woli układającego,

 

 

posoka

 farba - krew zwierzyny grubej,

 

 

posokowiec

 pies myśliwski pracujący na farbie,

 

 

postrzał

 miejsce trafienia zwierzyny,

 

 

postrzałek

 zwierz raniony,

 

 

posyp

 daszek - paśnik dla kuropatw lub bażantów,

 

 

posznurować

 o lisie pobiec prosto,

 

 

prawka

 prawa lufa broni myśliwskiej,

 

 

prosić się

 wydawanie potomstwa przez lochę,

 

 

prośna

 ciężarna locha,

 

 

prowadzenie

 przewodzenie stadu,

 

 

 opieka samicy nad potomstwem,

 

 

 przesuwanie lufy za poruszającym się celem,

 

 

przechera

 sprytny lis,

 

 

przecinka

 wycięta w lesie wizura lub ścieżka,

 

 

przelatek

 dzik urodzony w ubiegłym roku,czyli w drugim roku życia

 

 

przelot

 patrz ciąg - loty na żerowiska,

 

 

przelot

 wiosenne i jesienne wędrówki ptaków do miejsc lęgowych lub na zimowiska,

 

 

przełaj

 w dawnej Polsce, jeden z ciężarów łowieckich, polegający na pilnowaniu zwierzyny zmieniającej swoją ostoję,

 

 

przesadzić

 przeskakiwanie zwierzyny przez linię myśliwych,

 

 

przesmyk

 stałe miejsca przechodzenia zwierzyny zmieniającej ostoję,

 

 

przestęp

 trop jelenia charakteryzujący się tym, że odcisk tylnego   badyla przekracza odcisk badyla przedniego,

 

 

przetrzebić

 zmniejszyć znacznie liczbę zwierzyny,

 

 

przewód

 kanał w lufie,

 

 

przeziernik

 przyrząd celowniczy z otworem w środku, zastępuje   szczerbinkę,

 

 

przezimek

 zwierzyna urodzona poprzedniego roku,

 

 

przodownica

 łania, locha, owca prowadząca chmarę, watachę, stado,

 

 

przybitka

 korek z wojłoku lub tektury oddzielający śrut od prochu,

 

 

przyrzut

 szybkie przyłożenie broni do ramienia,

 

 

przyspiesznik

 urządzenie ułatwiające oddanie precyzyjnego strzału,

 

 

przystrzelanie broni

 wyregulowanie przyrządów celowniczych,

 

 

ptak łowczy

 drapieżny ptak, używany do polowań,

 

 

ptaszarnia

 pomieszczenie dla ptaków łowczych,

 

 

ptaszniczka

 długa myśliwska broń palna, używana do polowań na ptaki,

 

 

pudlarz

 myśliwy, który podczas polowania grupowego oddał najwięcej chybionych strzałów

 

 

pudło

 chybiony strzał,

 

 

puller

 obsługujący maszyny do podawania rzutków,

 

 

pyza

 nos żubra i łosia,

 

R

 

 

 

rabiec

 młody ptak łowczy, jeszcze pstrokaty; lub (z ros.), młody sokół lub jastrząb, nazwa od rabego koloru upierzenia

 

 

racica

 rozdwojone kopyto zwierzyny płowej, żubra, kozicy, muflona i dzika,

 

 

raciczki

 szpile - wyrostki rogowe znajdujące się powyżej racic,

 

 

rakieta

 zaznaczenie strzału komorowego przez zwierzynę płową, podskok,

 

 

rant

 kryza,

 

 

rapcie

 racice dzika

 

 

rapeta

 noga dzika,

 

 

remiza

 porośnięty krzewami i drzewami teren wśród pól,

 

 

repetier

 powtarzalna, kulowa broń myśliwska,

 

 

repetować

przeładować broń po oddaniu strzału,

 

 

roczniak

 jednoroczne zwierzę,

 

 

rogacz

 kozioł - samiec sarny,

 

 

rogi

 kostne wyrostki z pochwami rogowymi na kościach czołowych    żubra, kozicy i muflona,

 

 

rogować

 uderzać rogami, dotyczy równierz zwierzyny płowej,

 

 

rohatyna

 dawna myśliwska broń drzewcowa,

 

 

rojst

 bagniste i grząskie miejsce, zwykle ostoja łosia,

 

 

rosochy

 poroże łosia w formie łopat

 

 

rozbić się

 rozproszyć, np. stado kuropatw czy wataha dzików,

 

 

rozdęcie

 uszkodzenie lufy polegające na rozszerzeniu średnicy lufy,

 

 

rozerwanie

 uszkodzenie lufy polegające na miejscowym rozerwaniu jej,

 

 

rozkład

 patrz pokot, 

 

 

rozładowanie

 wyjęcie naboi z komory nabojowej i magazynka,

 

 

rozłoga

  rozstaw poroża,rozpiętość tyk poroża zwierzyny płowej,

 

 

rozpórka

 prawidło do suszenia skór zwierząt futerkowych,

 

 

rozrzut

 odchylenie pocisków od idealnego toru,

 

 

róg

 wabik na jelenia,

 

 

 trąbka myśliwska,

 

 

 wyrostek czołowy u pustorogich,

 

 

róża

 pierścień kostny otaczający tykę u nasady w porożu zwierzyny  płowej,

 

 

róża daszkowa

 róża o spadzistym kształcie,

 

 

róże

 pierścienie kostne u nasady poroża zwierzyny płowej

 

 

rudel

 stado saren

 

 

rudel

 stadko, stado saren

 

 

ruja

 okres godowy,

 

 

rujka

 głos wydawany przez byka łosia podczas pokrywania klępy,

 

 

rujowisko

 zagłębienie w ziemi wykonane przez daniela, w którym   odbywa się krycie łań,

 

 

rusznikarz

 rzemieślnik, zajmujący się wyrobem lub naprawą broni palnej,

 

 

ruszyć

 wypędzić zwierzynę z ostoi,

 

 

rwać się

 zrywanie się ptactwa,

 

 

ryczeć

 wydawanie głosu przez jelenie byki podczas rykowiska,

 

 

ryk

 głos jelenia byka podczas rykowiska,

 

 

rykoszet

 odbicie się kuli lub śrutu od przeszkody, zmieniające kierunek   lotu pocisku,

 

 

rykowisko

 okres, miejsce godów jeleni

 

 

rzucać

 wydawać potomstwa,

 

 

rzutek

 krążek z łupliwego materiału, będący celem przy strzelaniu    sportowym z myśliwskiej broni śrutowej,

 

 

rzutkarz

 strzelający sportowo do rzutków,

 

S

 

 

 

sadlisty

 zwierzyna obrośnięta tłuszczem,

 

 

sadowić 

umieszczać ptaka łowczego na berle,

 

 

sady

 zlatywanie się w jedno miejsce kaczek,

 

 

sadyba

 koliba, kwatera myśliwska

 

 

sadzić

 szybki bieg zwierzyny,

 

 

sagalasówka

 dawna broń myśliwska, z końca XVIII wieku,

 

 

sak

 rodzaj sieci do łapania ptaków,

 

 

samopał

 kłusownicza broń, działająca samoczynnie po potrąceniu przez  przechodzące zwierzęta,

 

 

samura

 stara samica dzika żyjąca samotnie

 

 

sarnina

 dziczyzna z sarny,

 

 

scypuł

 owłosiony, ukrwiony naskórek pokrywający formujące się poroże

 

 

sekundowanie

 naśladowanie przez wyżła innego, który wystawia    zwierzynę,

 

 

selekcjoner

 myśliwy posiadający uprawnienia do wykonywania odstrzału   selekcyjnego,

 

 

selekt

 zwierzę kwalifikujące do odstrzału selekcyjnego, np. z powodu słabych cech dziedzicznych

 

 

sęk

 wyrostek na łopacie daniela i łosia,

 

 

sęki

 rogowe palczaste odrosty na łopatach daniela

 

 

sfora

 rzemień do prowadzenia psów gończych,

 

 

sfora

 kilka lub kilkanaście psów gończych,

 

 

siać

duży rozrzut broni myśliwskiej,

 

 

siadło

 drzewo, na którym zasiadł na noc głuszec

 

 

siąg

 rozpiętość skrzydeł ptaków,

 

 

sidło

 kłusownicza pętla do łapania zwierzyny,

 

 

siekaniec

 używane zamiast śrutu drobne kawałki ołowiu lub innego metalu,

 

 

sierść

uwłosienie zwierzyny,

 

 

sierść

 określenie zwierzyny płowej przy układaniu pokotu,

 

 

sietnik

 mający pieczę nad sieciami w dawnej służbie łowieckiej,

 

 

siodło

 biała plama po obu stronach grzbietu muflona,

 

 

siuta

 koza, samica sarny

 

 

skałka

 w broni skałkowej, krzemień do krzesania iskier,

 

 

skałkówka

 dawna broń myśliwska, odpalana iskrą ze skałki,

 

 

skarmiać

 zużycie karmy do karmienia zwierzyny,

 

 

skład

 postawa strzelecka myśliwego,

 

 

składać się

 podniesienie broni do dołka strzeleckiego,

 

 

składność broni

 dopasowanie broni do myśliwego,

 

 

skłuć

 dobić kordelasem postrzałka,

 

 

skłusować

 pozyskać nielegalnie zwierzynę,

 

 

skoki

 nogi zająca,

 

 

 część nóg ptaka,

 

 

skolenie

 głos lisa,

 

 

skrocz

 kłus łosia, polegający na równoczesnym posuwaniu  obu lewych badyli, a następnie obu prawych,

 

 

skrom

 tłuszcz zająca i królika,

 

 

skromny

 tłusty,

 

 

skrzekot

 niepłodny mieszaniec cietrzewia i głuszca,

 

 

skrzydła

 flanki - ustawiane pod kątem prostym do linii myśliwych,  krańcowe stanowiska,

 

 

słuchy

 uszy dzika, zająca i królika,

 

 

słupek

 siad na tylnych skokach zająca lub królika,

 

 

smuż

 skóra zająca i królika,

 

 

smycz

 rzemień lub linka do prowadzenia psa przy nodze,

 

 

sokolarnia

 miejsce hodowli ptaków łowczych,

 

 

sokolnictwo

 układanie i polowanie z ptakami łowczymi,

 

 

sokolnik

 polujący z ptakami łowczymi lub je układający,

 

 

solnik

 lizawka,

 

 

spadły

 słaby wychudzony zwierz,

 

 

spałowanie

 zdzieranie zębami przez jelenie, łosie i daniele, kory z drzew,

 

 

spłonka

 część naboju myśliwskiego, służąca do zapalenia prochu,

 

 

spudłować

 nie trafić do zwierzyny,

 

 

spust

 język spustowy broni myśliwskiej,

 

 

spuścić

 zwolnić psa z otoku lub smyczy,

 

 

 zestrzelić lecącego ptaka,

 

 

stanowić

 zatrzymanie przez psy gonionego zwierza, dające możliwość   dojścia i oddania strzału myśliwemu,

 

 

stanowisko

 miejsce gdzie myśliwy oczekuje na zwierza,

 

 

starka

 samica ptaka wodząca młode,

 

 

staśmienie wieńca

 silnie spłaszczone tyki poroża jelenia,

 

 

stawka

 noga lisa i borsuka,

 

 

stękanie

 głos byka jelenia i łosia, przypominający stękanie,

 

 

stopa

 określenie powierzchni ziemi podczas polowania,

 

 

stopka

 zakończenie kolby broni myśliwskiej,

 

 

stożek przejściowy

 zwężanie się przewodu lufy za komorą nabojową,

 

 

stójka

 zatrzymanie się psa legawego, w charakterystycznej pozie,   przed zwietrzoną zwierzyną,

 

 

strąbić

 zwołać myśliwych za pomocą trąbki,

 

 

stroik

 wabik na ptaki,

 

 

strugi

 przednie siekacze zająca i królika,

 

 

strychulec

 krótko obcięty ogon wyżła niemieckiego,

 

 

strzałowe

 opłata za pozyskaną zwierzynę,

 

 

strzelba

 śrutowa broń myśliwska,

 

 

strzelony

 zwierz trafiony śmiertelnie,

 

 

strzyc

 obgryzać rośliny,

 

 

 nadstawiać uszu,

 

 

strzyże

 wąsy, włosy u nasady nosa zająca

 

 

suka

 samica psa, lisa, jenota lub borsuka,

 

 

suknia

 sierść zwierzyny płowej i dzika,

 

 

sygnałówka

 myśliwska, metalowa trąbka do grania sygnałów myśliwskich,

 

 

syk

 jeden z głosów cietrzewia, wydawany podczas toków,

 

 

sylwetka

 obrys zwierza,

 

 

szabas

 przerwa w tokach cietrzewia podczas wschodu słońca,

 

 

szable

 kły dzika wyrastające z dolnej żuchwy

 

 

szarak

 zając,

 

 

szarawary

 długie włosy obrastające uda ssaków drapieżnych,

 

 

szarża

 atak dzika,

 

 

szczecina, szczeć

 włosy na ciele dzików,

 

 

szczek

 głos wydawany przez psy, lisy i sarny,

 

 

szczenna

 ciężarna suka,

 

 

szczerbinka

 część przyrządów celowniczych otwartych na lufie broni    myśliwskiej,

 

 

szczotki

 igły - piórka u nóg koguta głuszca w okresie godowym,

 

 

szczuć

 gonić zwierzynę chartami,

 

 

szczwacz

 osoba układająca charty i ogary

 

 

szczwać

 polować z chartami,

 

 

szczwany

 zwierz doświadczony, chytry,

 

 

szczypce

 dawniej kleszcze do łapania borsuków żywcem,

 

 

szdlarz

 samiec jeleniowatych o porożu bez odnóg,

 

 

szesnastak

 jeleń byk o ośmiu odnogach na tykach,

 

 

szesnastka

 myśliwska broń śrutowa kaliber 16

 

 

szlak

 droga, którą często ciągnie zwierzyna,

 

 

szlakować

 tropić zwierzynę,

 

 

szlifowanie

 czyhitanie, głucha pieśń - ostatnia zwrotka pieśni głuszca,

 

 

sznur

 trop wilka lub lisa,

 

 

sznury

 fladry,

 

 

szóstak

 samiec z rodziny jeleniowatych o porożu z dwiema odnogami na obu rogach

 

 

szpicak

 samiec z rodziny jeleniowatych w pierwszym porożu bez odnóg

 

 

szpile

 raciczki,

 

 

szpilki

 igły,

 

 

szpony

 palce ptaków drapieżnych, uzbrojone w pazury,

 

 

sztucer

 myśliwska broń kulowa z gwintowaną lufą

 

 

sztuka

 pojedynczy zwierz,

 

 

szyć

 strzelać wiele razy,

 

 

szydlarz

 samiec z rodziny jeleniowatych w drugim porożu bez odnóg

 

 

szydło

 ostre zakończenie tyk jelenia byka i kozła,

 

 

 tyka jeleniowatych pozbawiona odnóg,

 

 

szyjka

 najwęższa część łoża, służąca za uchwyt broni,

 

 

szyna

 połączenie luf broni myśliwskiej śrutowej lub kombinowanej,

 

Ś

 

 

 

ściągać

 wolne dochodzenie psa do zwietrzonej zwierzyny,

 

 

 zrywać strzeloną zwierzynę,

 

 

ścinka

 sierść zwierza obcięta kulą w miejscu trafienia,

 

 

 fragmenty sierści, odcięte od tuszy przez pocisk.

 

 

ślad

 dawniej trop,

 

 

 znak pozostawiony przez zwierzynę, poza tropem,

 

 

śladować

 tropić,

 

 

ślepia

 oczy drapieżników,

 

 

ślimy

 rogi muflona,

 

 

śrut

 ołowiane kulki, stanowiące pocisk naboju śrutowego,

 

 

śrutówka

 myśliwska broń śrutowa,

 

 

świeca

 pionowy lot śmiertelnie postrzelonego ptaka,

 

 

 rakieta - skok zwierzyny płowej, rażonej strzałem na komorę,

 

 

świece

 oczy żubra, zwierzyny płowej, kozicy, muflona i dzika

 

 

świst

 głos wydawany przez wydry w okresie godowym,

 

 

 ostrzegawczy głos wydawany przez muflony, kozice i tchórze,

 

 

 odgłos skrzydeł przecinających powietrze,

 

 

świstanie

 głos wydawany przez słonkę w czasie ciągu,

 

T

 

 

 

tabakiera

 zakończenie gwizdu, nos u dzika

 

 

tabun

 duże stado dzikich gęsi lub kaczek,

 

 

talerz

 lustro, chusteczka, serwetka - biała plama na zadzie jeleniowatych,

 

 

tarzać się

 kąpać się w piasku, dotyczy jeleni i dzików,

 

 

tarzawisko

 suche, piaszczyste miejsce, w którym tarzają się jelenie i dziki,

 

 

tchórek

 fretka,

 

 

teriery

 grupa psów myśliwskich, używana do polowań jako dzikarze,   płochacze i norowce,

 

 

toki

 gra godowa ptaków,

 

 

tokowik

 ptak, który pierwszy odzywa się na tokowisku,

 

 

tokowisko

 sadowisko - teren na którym ptaki odbywają gody,

 

 

ton główny

 korkowanie - trzecia zwrotka pieśni głuszca,

 

 

trafić

 ubić zwierzynę celnym strzałem,

 

 

trąbka brzozowa

 wabik na łosia,

 

 

trelowanie

 druga zwrotka pieśni głuszca,

 

 

tresura

 układanie psa myśliwskiego,

 

 

trofeum

 spreparowane części zwierzyny łownej,

 

 

trojak

 trójlufka,

 

 

troki

 pętle, rzemienne lub sznurowe, do noszenia ubitego ptactwa, rodzaj wielorzemykowych pęt, zazwyczaj skórzanych lub sznurkowych, służących do noszenia upolowanego ptactwa.

 

 

trop

 odciski stóp zwierząt na śniegu lub na ziemi,

 

 

trop sfarbowany

 trop farbującej zwierzyny,

 

 

trop wejściowy

 trop prowadzący do tropionego miotu,

 

 

trop wyjściowy

 trop prowadzący na zewnątrz tropionego miotu,

 

 

tropienie

 śledzenie zwierzyny po tropach,

 

 

 dochodzenie postrzelonej zwierzyny,

 

 

trójlufka

 trzylufowa broń myśliwska,

 

 

tryplet

 trzy celne strzały jednego myśliwego do różnych celów,

 

 

trzebienie

 usuwanie jąder ubitej zwierzynie,

 

 

trzeszcze

 bałuchy, blaski - oczy zająca,

 

 

trzewik

 skórzana, czasem gumowa nakładka na kolbę, służąca do przedłużenia kolby lub amortyzowania odrzutu,

 

 

trzymać

 osaczenie zwierzyny przez psy myśliwskie,

 

 

tumak

 kuna leśna,

 

 

turzyca

 sierść zająca i królika,

 

 

 nazwa zajęcy i królików,

 

 

tusza

 ciało upolowanej zwierzyny grubej

 

 

tuszka

 ciało upolowanej zwierzyny drobnej

 

 

tyka lub tyczka

 róg u samców z rodziny jeleniowatych

 

U

 

 

 

ubić

 ustrzelić zwierzynę,

 

 

ubranie

 ubarwienie ptaków,

 

 

uciąć

 nagle przerwać pieśń tokową,

 

 

udziec

 udo zwierzyny grubej,

 

 

ukrócić

 przyzwyczaić ptaka łowczego do ludzi, psów i koni,

 

 

unosić

 przyzwyczaić ptaka łowczego do przebywania na ręce sokolnika,

 

 

uperlenie

 wyrostki kostne pokrywające tyki kozła i jelenia byka,

 

 

upolować

 zdobyć zwierzynę w czasie polowania,

 

 

uroczysko

 odludne miejsce w knieji,

 

 

 część łowiska,

 

 

usmoł

 dzik o sukni oblepionej żywicą,

 

 

ustrzelić

 ubić zwierzynę,

 

 

uszy

 czuby z piór wyrastające z tyłu głowy samca bataliona,

 

 

uwabić

 nauczyć ptaka łowczego powracania na rękawicę,

 

V

 

 

 

varmint

 rodzaj sztucera z nieco cięższą, masywniejszą lufą, bez muszki i szczerbinki.

 

W

 

 

 

wab

 wabienie - naśladowanie przez myśliwego głosów zwierząt   lub ptaków, mające na celu zbliżenie się lub sprowokowanie  do odezwania się,

 

 

wabidło

 przyrząd do wabienia ptaka łowczego,

 

 

wabik

 przyrząd do wabienia zwierzyny łownej,

 

 

wachlarz

 ogon koguta głuszca,

 

 

wadera

 wilczyca - samica wilka,

 

 

waga

 stała ścieżka zwierzyny,

 

 

walić

iść na myśliwego,

 

 

warchlak

 dzik w pierwszym roku życia,

 

 

warczenie

 odgłosy wydawane przez rysia w okresie godów,

 

 

warowanie

 pozycja psa, leżenie,

 

 

wataha

 stado wilków lub dzików,

 

 

wąsacz

 stary kogut dropia,

 

 

wąsy

 długie pióra przy dziobie koguta dropia,

 

 

węglarz

 lis o ciemnym ubarwieniu pyska i stawek,

 

 

wiara myśliwska

 grupa myśliwych,

 

 

wiatr

 węch psa myśliwskiego,

 

 

 zapach zwierzyny,

 

 

widlica

 rozwidlenie odnogi lub tyki u jeleniowatych,

 

 

widłak

 samiec z rodziny jeleniowatych o porożu z jedną odnogą na obu rogach

 

 

widłówka

 młoda kuropatwa po utracie środkowych sterówek,

 

 

wiecha

 polano,

 

 

wiecheć

 pędzel,

 

 

wieczny ósmak

 jeleń byk, który z roku na rok powtarza poroże  w formie ósmaka,

 

 

wielotykowiec

 jeleń byk lub rogacz o porożu składającym się   z więcej niż dwóch tyk,

 

 

wieniec

 poroże jelenia byka,

 

 

wieniec jednostronnie koronny

 wieniec z koroną na jednej tyce,

 

 

wieniec koronny

 wieniec zakończony koronami,

 

 

wietrznik

 nos zwierząt drapieżnych i psa,

 

 

wietrzyć

 badać otoczenie za pomocą węchu,

 

 

wilczek

 młody wilk,

 

 

wilczura

 futro z wilczych skór,

 

 

wilczy chód

 sposób poruszania się watahy wilków, polegający na stawianiu   łap dokładnie w trop pierwszego wilka,

 

 

wilczy dół

 stosowana dawniej pułapka na zwierzynę, głównie wilki,

 

 

wilczyca

 wadera - samica wilka,

 

 

wiosła

 nogi ptaków wodnych,

 

 

wizurka

 przecinka w lesie, umożliwiająca obserwację lub oddanie strzału,

 

 

wlot

 miejsce trafienia zwierzyny,

 

 

włóczenie

 znoszenie przez borsuka ściółki do wyścielenia nory,

 

 

włóczka

 wleczenie zabitego zwierzęcia w celu stworzenia tropu,     do szkolenia psa lub zwabienia drapieżników,

 

 

wnyk

 pętla do łapania zwierzyny, zastawiana przez kłusownika

 

 

wodzić

 prowadzić młode,

 

 

wtok

 wgłębienie w łusce naboju kulowego,

 

 

wybębnić

 wypłoszyć zwierzę z dziupli przez stukanie w pień drzewa,

 

 

wybijak

 przyrząd do wybijania spłonki z łuski pocisku śrutowego,

 

 

wyciąg

 urządzenie do wyciągania łuski z komory nabojowej,

 

 

wycie

 głos wilka,

 

 

wyciec

 ucieczka po ziemi ptaków łownych,

 

 

wycieranie poroża

 ścieranie scypułu przez jeleniowate,

 

 

wycinek

 dzik samiec w trzecim,  czwartym roku życia

 

 

wyciskać

 wygonić zwierzynę z kryjówki,

 

 

wykot

 narodziny młodych u królika, zająca, sarny, kozicy i muflona

 

 

wylot

 otwór przewodu lufy,

 

 

 miejsce wyjścia kuli z tuszy strzelonej zwierzyny,

 

 

 otwór nory lisa lub borsuka,

 

 

wypalić

 wystrzelić,

 

 

wyprzedzenie

 zakład jaki daje się celując i strzelając do poruszającego się zwierzęcia

 

 

wyrzutnik

 eżektor,

 

 

wystawić

 wskazywać zwierzynę przez psa lub innego myśliwego,

 

 

wyżły

 grupa psów myśliwskich,

 

 

wżery

 rak - wgłębienia w lufie powstałe wskutek działania rdzy,

 

Z

 

 

 

zabawca

 pies gończy, który nie mogąc odnaleźć tropu, szuka i głosi w jednym miejscu,

 

 

zabiegać

 podbiegać na spotkanie z będącym w ruchu zwierzem,

 

 

zachodzić

 udawać się na stanowisko,

 

 

zaciąg

 opóźniony wystrzał, spowodowany nie właściwym spalaniem  się prochu,

 

 

zacinać się

 nagłe zastygnięcie wyżła w czasie okładania pola,

 

 

 niesprawność broni,

 

 

zajady

 kęsy,

 

 

zajęczyca

 samica zająca,

 

 

zakład

 miot,

 

 

zalegać

 zatrzymanie się zwierzyny na wypoczynek,

 

 

zapady

 wieczorne przyloty kogutów głuszca na tokowisko,

 

 

zarzynanie

 zabijanie przez wilka zdobyczy,

 

 

zasadzanie głuszca

 umiejscowienie zapadającego wieczorem głuszca,

 

 

zasiadka

 oczekiwanie w ukryciu na zwierzynę,

 

 

zasięg

 granica skutecznego strzału,

 

 

zaśnieżyć się

 zagrzebywanie się w śniegu kuropatw i cietrzewi, podczas      dużych mrozów,

 

 

zatrop

 miejsce w pobliżu tropu wejściowego do miotu,

 

 

zaznaczenie strzału

 reakcja ruchowa zwierzyny w zależności   od miejsca trafienia,

 

 

zbarczyć

 postrzelić praka w skrzydło,

 

 

zbuchtowana ziemia

 kawałek ziemi, z którego została zdarta darń przez dziki

 

 

zdołować

 strzelić poniżej celu,

 

 

zestrzał

 miejsce, w którym stało zwierzę w chwili przyjęcia kuli.

 

 

zew

 ryk jelenia podczas rykowiska,

 

 

zew

 wycie wilków,

 

 

zgasić

 ubić zwierza będącego w ruchu celnym strzałem,

 

 

zgórować

 trafić powyżej celu,

 

 

zgrać

 ustawić do oka przyrządy celownicze,

 

 

zgraja

 wataha - stado wilków,

 

 

zgryzać

 obgryzać pędy drzew,

 

 

zgrzebła

 cieki,

 

 

zierniki

 oczy ptaków,

 

 

zimować

 przebywać w zimie w danym łowisku,

 

 

zimowisko

 miejsce spędzania zimy ptaków wędrownych,

 

 

zlatywanie

 sfruwanie koguta głuszca do kur na ziemię,

 

 

zloty

 gromadzenie się ptaków w jednym miejscu,

 

 

złaja

 łaja - kilka sfor ogarów, większa liczba dzikarzy,

 

 

złamać się

 o ptaku trafionym czystym strzałem,

 

 

złom

 gałązka z drzewa iglastego wsadzana do pyska zwierząt ułożonych w pokocie

 

 

złożyć się

 przyjąć właściwą postawę strzelecką,

 

 

zostać w ogniu

 o zwierzynie, padać na miejscu po celnym strzale,

 

 

zrulować

 o zającu, zostać w ogniu,

 

 

zrzucać

 pozbycie się poroża przez jeleniowate,

 

 

zrzut

 tyka poroża zrzucona przez samce jeleniowatych, odpadłe poroże zwierzyny płowej

 

 

zwierzyna czarna

 dzik i muflon

 

 

zwierzyna drobna

 lisy, zające, króliki, borsuki, jenoty, kuny, wydry, piżmaki, tchórze, wiewiórki i ptaki łowne poza dropiem,

 

 

zwierzyna gruba

 łosie, jelenie, daniele, sarny, rysie, wilki, dziki i dropie,

 

 

zwierzyna płowa

 łosie, jelenie, sarny i daniele,

 

Ż

 

 

 

żer

 pokarm zdobywany przez zwierzynę w łowisku,

 

 

żeremie

 gniazdo bobrów,

 

 

żerować

 zdobywać pokarm,

 

 

żerowisko

 miejsce żerowania zwierzyny,

 

 

żmijka

 lis o czarnym włosiu na podbrzuszu,

 

 

żmurek

 lis o kasztanowym kolorze futra

 

 

 

 

 

Geneza polskiego języka łowieckiego sięga zamierzchłych czasów. Kształtował się on na przestrzeni setek lat, wzbogacany ciągle rozwojem praktyki i wiedzy łowieckiej . Wpływały na niego przemiany społeczne i gospodarcze. W obrzędach mysliwskich przestrzegano obowiązku stosowania języka łowieckiego na łowach i gronie braci łowieckiej. W poemacie Flis ( XVI wiek ) Sebastian Klonowic pisze:

Już gębę trąbą zwać u charta musi
kto raz myśliwskiej polewki zakusi
zająca kotką, ucho już nie uchem
musi zwać słuchem
tłustego skromnym, prędkiego ciekawym
musi zwać, kto chce być myśliwcem prawym

Język łowiecki był zawsze - i jest nim dzisiaj- językiem żywym, podlega stałemu rozwojowi. Powstają nowe określenia, życie wycofuje z terminologii łowieckiej nieaktualne pojęcia. Źródłem poznania języka łowieckiego jest nie tylko książka Stanisława Hoppego Słownik języka łowieckiego- ale również czasopismo Łowiec Polski i liczne fachowe publikacje wydawane współcześnie.


 

 

Dodaj komentarz



!!!!! ZABEZPIECZENIE PRZED SPAMEM I ROBOTAMI INTERNETOWYMI !!!!!Joomla CAPTCHA

Gościmy na stronie ...

Odwiedza nas 77 gości oraz 0 użytkowników.

Znajdź na stronie ...